از آنجا که به رسمیت شناختن حیثیت ذاتی تمام اعضای خانواده ی بشری و حقوق یکسان و سلب ناپذیر آنان اساس آزادی، عدالت و صلح در جهان است،
از آنجا که نادیده گرفتن و بی اعتنایی به حقوق بشر منتهی به اعمال وحشیانهای گردیده است که وجدان بشر را برآشفتهاند، و ظهور دنیایی که در آن افراد بشر از آزادی بیان و عقیده برخوردار و از ترس و فقر فارغ باشند بعنوان بالا ترین آمال مردمان اعلام شده است،
از آنجا که واجب است حقوق انسانی با حاکمیت قانون حمایت گردند تا بشر به عنوان آخرین چاره وادار به قیام بر علیه ظلم و استبداد نگردد،
از آنجا که لازم است توسعه روابط دوستانه بین ملت ها را تشویق کرد،
از آنجا که مردمان ملل متحد ایمان خود را به حقوق اساسی بشر، به مقام و ارزش فرد انسانی و به تساوی حقوق مرد و زن مجددا در منشور اعلام کردهاند و مصممند در کمک به پیشرفت اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی در پرتو آزادی بیشتر،
از آنجا که دول عضو متعهد شدهاند که احترام و رعایت جهانی حقوق بشر و آزادیهای اساسی را با همکاری سازمان ملل متحد تأمین کنند،
از آنجا که درک مشترکی از این حقوق و آزادیها برای اجرای کامل این تعهد کمال اهمیت را دارد،
مجمع عمومی این اعلامیه جهانی حقوق بشر را آرمان مشترکی برای تمام مردمان و ملتها اعلام میکند تا همۀ افراد و نهادهای جامعه، همواره با در نظر داشتن این اعلامیه، بکوشند با آموزش و تعلیم احترام به این حقوق و آزادیها را گسترش داده و با تدابیر فزایندۀ ملی و بین المللی، به رسمیت شناختن و اجرای همه جانبه و موثر آنها را، چه در میان مردمان ملل عضو و چه در بین مردم سرزمینهایی که در قلمرو آنها میباشند، تأمین کنند.
مادهٔ اول
تمام افراد بشر آزاد به دنیا میآیند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند. همه دارای عقل و وجدان میباشند و باید نسبت به یکدیگر با روح برادری رفتار کنند.
مادهٔ دوم
تمام حقوق و آزادیهای ذکر شده در این اعلامیه شامل حال همۀ افراد بدون هیچگونه تمایزی من جمله از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، دین، عقیدهٔ سیاسی یا هر عقیده دیگر، ملیت یا خاستگاه اجتماعی، ثروت، ولادت یا هر موقعیت دیگری میباشد. بعلاوه هیچ تبعیضی مبتنی بر وضعیت سیاسی، قضایی و یا بین المللی کشور یا منطقه ای که شخص به آن تعلق دارد نباید قائل شد، خواه این کشور مستقل، تحت قیمومیت و یا غیر خود مختار بوده یا حاکمیت آن به هر شکلی محدود شده باشد.
مادهٔ سوم
هر کسی حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی دارد.
مادهٔ چهارم
هیچکس را نمیتوان در بردگی یا بندگی نگاه داشت؛ برده داری و داد و ستد بردگان در هر شکلی ممنوع میباشد.
مادهٔ پنجم
هیچکس را نمیتوان مورد شکنجه و یا رفتار یا مجازات بیرحمانه، غیر انسانی یا تحقیرآمیز قرار داد.
مادهٔ ششم
حق هر کسی است که در همه جا به عنوان یک فرد انسانی در برابر قانون به رسمیت شناخته شود.
مادهٔ هفتم
همه در برابر قانون مساوی هستند و بدون هیچ تبعیضی از حمایت یکسان قانون برخوردارند. همه در مقابل هر تبعیضی که ناقض اعلامیۀ حاضر باشد و در مقابل هرگونه تحریک به چنین تبعیضی بطور مساوی از حمایت قانون برخوردارند.
مادهٔ هشتم
هر کسی در برابر اعمالی که حقوق بنیادی فرد که بوسیله قانون اساسی یا قانون های دیگر برای او در نظر گرفته شده را نقض کنند، حق رجوع موثر به محاکم ملی صالحه را دارد.
مادهٔ نهم
هیچکس نباید خودسرانه توقیف، حبس یا تبعید شود.
مادهٔ دهم
هر کس حق دارد که با مساوات کامل دعوایش بطور منصفانه و علنی توسط دادگاهی مستقل و بیطرف شنیده شود تا در مورد حقوق و تعهدات او و یا هر اتهام کیفری که متوجه اوست تصمیم گیری شود.
مادهٔ یازدهم
1- هر کس که به جرمی متهم شده باشد بی گناه محسوب میشود تا وقتی که در جریان یک محاکمۀ علنی که در آن کلیه تضمینهای لازم برای دفاع او تأمین شده باشد تقصیر او قانوناً محرز گردد.
2- هیچکس برای انجام یا عدم انجام عملی که هنگام ارتکاب، به موجب قوانین ملی یا بین المللی جرم شناخته نمیشده است محکوم نخواهد شد. همچنین مجازاتی شدیدتر از آنچه که در موقع ارتکاب جرم قابل اعمال بوده نمیتوان در نظر گرفت.
مادهٔ دوازدهم
حریم خصوصی، زندگی خانوادگی، خانه یا مکاتبات هیچکس نباید مورد دخالت خودسرانه واقع شود، همچنین شرافت و آبروی او نباید مورد حمله قرار گیرد. هر کس حق دارد که در مقابل اینگونه مداخلات و حملات از حمایت قانون برخوردار باشد.
مادهٔ سیزدهم
1- هر کس حق دارد که درون مرزهای هر کشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب نماید.
2- هر کس حق دارد هر کشوری از جمله کشور خود را ترک کند یا به کشور خود باز گردد.
مادهٔ چهاردهم
1- هر کس حق دارد برای گریز از آزار و شکنجه پناه بجوید و در کشورهای دیگر پناه اختیار کند.
2- از این حق نمیتوان در مواردی که تعقیب قانونی واقعاً مبتنی بر جرم های غیر سیاسی یا رفتارهایی مغایر با اصول و مقاصد ملل متحد باشد استفاده نمود.
مادهٔ پانزدهم
1- هر کس حق دارد که تابعیتی داشته باشد.
2- هیچکس را نمیتوان خودسرانه از تابعیت خود یا از حق تغییر تابعیت محروم کرد.
مادهٔ شانزدهم
1- هر زن و مردی در سن ازدواج حق دارند بدون هیچگونه محدودیت از نظر نژاد، ملیت یا دین ازدواج کنند و تشکیل خانواده دهند. آنها در ازدواج، در مدت زناشویی و هنگام انحلال آن از حقوق مساوی برخوردارند.
2- ازدواج باید با رضایت کامل و آزادانهٔ همسران آینده صورت گیرد.
3- خانواده رکن طبیعی و بنیادی اجتماع است و حق دارد از حمایت جامعه و دولت بهرهمند شود.
مادهٔ هفدهم
1- هر کس به تنهایی یا با اشتراک دیگران حق مالکیت دارد.
2- هیچکس را نمیتوان خودسرانه از اموالش محروم کرد.
مادهٔ هجدهم
هر کس حق دارد که از آزادی فکر، وجدان و دین بهرهمند شود؛ این حق شامل آزادی تغییر دین یا عقیده و نیز این آزادی که شخص تعلیم، آداب، پرستش و مراسم دین یا باور خود را بصورت فردی یا جمعی بطور عمومی یا خصوصی به جا آورد.
مادهٔ نوزدهم
هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد؛ حق مزبور شامل این آزادی است که بدون نگرانی از دخالت دیگران عقاید خود را ابراز کند و به جستجو، دریافت و انتشار اطلاعات و افکار از طریق هر رسانه ای و بدون ملاحظات مرزی دست بزند.
مادهٔ بیستم
1- هر کس حق دارد آزادانه مجامع و تجمعات مسالمت آمیز تشکیل دهد.
2- هیچکس را نمیتوان مجبور به پیوستن به اجتماعی کرد.
مادهٔ بیست و یکم
1- هر کس حق دارد که در اداره امور کشور خود، بطور مستقیم یا از طریق نمایندگانی که آزادانه انتخاب شده باشند شرکت جوید.
2- هر کس حق دارد با تساوی شرایط به مشاغل عمومی کشور خود نایل آید.
3- اساس و منشاء اختیارات حکومت ارادهٔ مردم است؛ این اراده باید از طریق انتخابات دوره ای و معتبر ابراز گردد. انتخابات باید با آرای همگانی و با رعایت مساوات باشد و با رأی مخفی یا شیوه های مشابهی از رأی گیری آزاد صورت گیرد.
مادهٔ بیست و دوم
هرکس به عنوان یک عضو جامعه حق دارد از تامین اجتماعی برخوردار باشد و مجاز است به وسیلۀ کوشش ملی و همکاری بین المللی به حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی خود که لازمهٔ شأن او و تکامل آزاد شخصیت اوست با توجه به سازمان و منابع هر کشور دست یابد.
مادهٔ بیست و سوم
1- هر کس از حق کار، انتخاب آزادانه شغل، شرایط کاری منصفانه و رضایت بخش و حمایت شدن در مقابل بیکاری برخوردار است.
2- همه حق دارند که بدون هیچ تبعیضی، در مقابل کار مساوی اجرت مساوی دریافت کنند.
3- هر کس که کار میکند حق دارد مزدی منصفانه و رضایت بخش دریافت کند که زندگی او و خانوادهاش را موافق شئون انسانی تأمین کند و زندگیشان در صورت لزوم با وسایل دیگر حمایت اجتماعی تکمیل گردد.
4- هر کس حق دارد که برای حفظ منافع خود با دیگران اتحادیه تشکیل دهد و در اتحادیهها شرکت کند.
مادهٔ بیست و چهارم
هر کس حق استراحت و فراغت و تفریح دارد که شامل محدودیت معقول ساعات کار و مرخصیهای ادواری با اخذ حقوق میشود.
مادهٔ بیست و پنجم
1- هر کس حق دارد که سطح زندگانی او سلامتی و رفاه خود و خانوادهاش را از حیث خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبتهای پزشکی و خدمات ضروری اجتماعی تأمین کند و همچنین حق دارد که در موقع بیکاری، بیماری، معلولیت، بیوگی، پیری یا سایر مواردی که به علل خارج از ارادهٔ وی امرار معاشش مختل شده مقتضیات زندگی او تأمین گردد.
2- مادری و کودکی مستحق برخورداری از کمک و مراقبت ویژه است. کودکان چه در نتیجۀ ازدواج و چه خارج از سنت ازدواج بدنیا آمده باشند، همه حق برخورداری از حمایت اجتماعی یکسان دارند.
مادهٔ بیست و ششم
1- همه حق تحصیل دارند. تحصیل دست کم در دوره های ابتدایی و پایه باید مجانی باشد. تحصیلات ابتدایی اجباری است. آموزش فنی و حرفهای باید در دسترس عموم قرار گیرد و آموزش عالی باید بر اساس شایستگی برای همه بطور مساوی قابل دستیابی باشد.
2- هدف آموزش و پرورش باید رشد کامل شخصیت انسانی و تقویت احترام برای حقوق بشر و آزادیهای اساسی باشد. و باید درک متقابل، گذشت و دوستی را بین تمام ملل و گروه های نژادی یا مذهبی تشویق کرده و همچنین گسترش فعالیتهای ملل متحد برای حفظ صلح را تسهیل نماید.
3- پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش فرزندان خود نسبت به دیگران اولویت دارند.
مادهٔ بیست و هفتم
1- هر کس حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع شرکت کند، از هنرها متمتع گردد و در پیشرفت علمی و مزایای آن سهیم باشد.
2- هر کس حق دارد منافع معنوی و مادی ناشی از هرگونه محصول علمی، ادبی یا هنری که خلق کرده را محفوظ دارد.
مادهٔ بیست و هشتم
هر کس حق دارد برقراری نظم اجتماعی و بین المللی را بخواهد که در آن حقوق و آزادیهایی که در این اعلامیه بیان شده کاملا محقق گردد.
مادهٔ بیست و نهم
1- هر کس در قبال اجتماع که تنها در آن رشد آزاد و کامل شخصیت او میسر میشود وظایفی دارد.
2- در مسیر استفاده از حقوق و آزادی های خود، شخص فقط تابع محدودیت هایی است که توسط قانون تعیین شده تنها به این منظور که به رسمیت شناختن و احترام به حقوق و آزادیهای دیگران را تضمین کند و همچنین برای رعایت مقتضیات منصفانۀ اخلاق، نظم عمومی و رفاه همگانی در یک جامعۀ دموکراتیک.
3- این حقوق و آزادیها را در هیچ حالتی نمیتوان در تضاد با مقاصد و اصول ملل متحد به کار برد.
مادهٔ سیم
هیچ یک از مقررات این اعلامیه نباید طوری تفسیر شود که متضمن حقی برای دولت یا گروه یا فردی باشد که به موجب آن دست به فعالیتی بزند یا کاری انجام دهند که هدفش از بین بردن هریک از حقوق و آزادیهای مندرج در این اعلامیه است.